ذره ای شکافته می شود و قدرتی همچون دریا از دل آن به بیرون می جهد. همه چیز به شعاع چند کیلومتر نابود می شود. معدود بازماندگان وقایع هیروشیما و ناکازاکی، تجربیات تلخی از این اتفاق دارند. آب رودخانه ها به جوش می آیند. موها کز می خورند و واقعا اگر کسی خوش شانس باشد و نزدیک به مرکز انفجار بمب هسته ای باشد، سریعا متلاشی می شود. بازماندگان انفجار هسته ای، رنج دیده ترین مردم تاریخ هستند. تا به حال، چندین کشور جهان با موفقیت، بمب هسته ای خود را آزمایش کرده اند. در این میان، پنج کشور رسما به عنوان «قدرت هسته ای» شناسایی شده اند. این کشورها روسیه، ایالات متحده، انگلیس، فرانسه و چین هستند. این ها تنها کشورهایی هستند که در شورای امنیت سازمان ملل، حق وتو دارند. این مساله چندان هم عجیب نیست. چون همین کشورها بودند که به عنوان اولین و تنها قدرت های هسته ای جهان، شورای امنیت را پایه گذاری کردند!
در چند سال اخیر، جهان دو قدرت هسته ای دیگر نیز به خود دیده است؛ هند و پاکستان. اسرائیل و کره شمالی نیز تا به حال، بمب هسته ای خود را امتحان نکرده اند. در این بین، شورای حکام آژانس جهانی انرژی اتمی، آمریکا و بعضی از کشورهای اروپایی توان خود را صرف این می کنند تا کشورهای دیگر را مجبور کنند که از حق مسلم شان که در معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) هم به آن تاکید شده است. یعنی استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای، دست بردارند. خیلی از کشورهای دنیا هم به هر دلیلی نمی توانند از این حق مسلم شان استفاده کنند. اما در این پرونده، خواهید دید که ایران، یکی از کشورهایی است که نه تنها توان تکنولوژیک استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای را دارند، بلکه می تواند همه مراحل صنعتی را در داخل کشور انجام دهد.
این که کشورهای صاحب تسلیحات هسته ای-یا همان «باشگاه هسته ای»- چقدر توان هسته ای دارند، مساله ای است که با امنیت جهانی گره خورده است. از این رو هر ساله آمارهای متعددی از میزان تسلیحات این کشورها ارائه می شود. نکته مهم و اساسی در مورد این آمارها این است که آن ها صرفا تخمین هستند و نمی توان دقیقا به میزان تسلیحات و کلاهک های هسته ای کشورهای عضو باشگاه هسته ای دست یافت. البته نکته خوشایند در مورد تسلیحات هسته ای در دنیا این است که تعداد آن ها پس از جنگ سرد کم شده است. گفته می شود تعداد سلاح های فعال، از (65)هزار در سال (1985)به حدود (20)هزار در سال (2002)رسیده است. دلیل این امر، توافق آمریکا و شوروی سابق برای نابودی داوطبانه سلاح های هسته ای شان دردهه گذشته است .اما جالب است بدانید که کارشناسان معتقدند بسیاری از این سلاح ها به جای نابود شدن، در انبارهای مخفی نگهداری می شوند.

کشورهایی که بمب هسته ای آزمایش کرده اند

ایالات متحده آمریکا: آمریکایی ها در جنگ جهانی دوم زیر سایه این وحشت که آلمان نازی زودتر از آن ها بمب هسته ای خود را آزمایش کند، اولین بمب شان را آزمایش کردند. آمریکا در سراسر جهان، تنها کشوری است که از بمب هسته ای علیه کشور دیگری استفاده کرده است. آن ها در اواخر جنگ جهانی، دو بار شهرهای هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن را با بمب های هسته ای بمباران کردند.
اتحاد جماهیر شوروی: این کشور اولین بمب هسته ای خود به نام 1-Joe را در سال (1949)آزمایش کرد. دلیل اصلی این که روس ها به شدت، دنبال دستیابی به بمب هسته ای بودند، رقابت شدید این کشور با آمریکا در دوران جنگ سرد بود. تا پیش از این که روس ها به بمب هسته ای دست پیدا کنند، آمریکا همیشه در رقابت با آن ها یک پله بالاتر قرار داشت. این مساله فشار روانی بسیار زیادی را بر روس ها وارد می کرد. آن ها پس از آزمایش 1-Joe سریعا تحقیقات خود را گسترش دادند و در سال (1953)، 4-Joe اولین بمب هیدروژنی خود را
آزمایش کردند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تمام تسلیحات اتمی این کشور در اختیار روسیه قرار گرفت.
انگلستان: اولین بمب هسته ای انگلستان با نام هاریکان در سال (1952)آزمایش شد. انگیسی ها در ساخت این بمب از تجربیات خود در پروژه منهتن (پروژه ای که به ساخت بمب هسته ای هیروشیما و ناکازاکی انجامید) و همچنین کمک های فنی ایالات متحده بهره بردند. هدف آن ها از ساخت این بمب، دستیابی به نیروی بازدارنده مستقل در برابر اتحاد جماهیر شوروی بود. اما بر این نکته تاکید داشتند که این امر هیچ خللی در حضورشان در «اتحادیه جنگ سرد اروپا» وارد نخواهد کرد. انگلیسی ها پنج سال بعد در سال (1957)اولین بمب هسته ای خود را امتحان کردند.
فرانسه: فرانسوی ها هم همچون انگلیسی ها در راستای رسیدن به نیروی بازدارنده علیه شوروی، اولین بمب هسته ای خود را در سال (1960)آزمایش کردند. آن ها هم بر حضور پررنگ در «اتحادیه جنگ سرد اروپا» تاکید داشتند.
جمهوری خلق چین: چینی ها در سال (1964)با آزمایش اولین بمب هسته ای خود، آژانس های جاسوسی غرب را غافلگیر کردند. چینی ها سال ها برای دستیابی به بمب هسته ای از شوروی کمک دریافت می کردند. اما این کمک ها بنا به دلایلی قطع شد و هنگامی که چین اولین بمب هسته ای خود را آزمایش کرد، تهدیدی بالقوه برای دو ابرقدرت جهان به شمار می رفت. تنها سه سال پس از این واقعه بود که چینی ها اولین بمب هیدروژنی خود را هم آزمایش کردند. گفته می شود چین از دهه هشتاد تا به امروز، (400)کلاهک هسته ای در اختیار دارد. البته برخی منابع به تازگی گفته اند چین تعدادی از کلاهک های هسته ای خود را نابود کرده است.
هند: آزمایش اولین بمب هسته ای هند در سال (1974)جهان مدرن را با سؤال های متعددی رو به رو کرد. هندی ها که این پروژه را «صلح آمیز» اعلام کرده بودند، پس از تصویب پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای پروژه شان را عملی کردند. آن ها این نگرانی ها را در مجامع بین المللی به وجود آوردند که کشورها می توانند تحت عنوان برنامه هیا صلح آمیز هسته ای و با استفاده از فن آوری های دو منظوره (صلح آمیز و نظامی) بمب هسته ای تولید کنند. به هر حال گفته می شود هند بمب هسته ای خود را با کمک شوروی تولید کرده است و هدف اصلی از تولید این بمب، مقابله با نیروی هسته ای چین بوده است. در جولای سال گذشته هند از سوی ایالات متحده به عنوان «کشور هسته ای مسوولیت پذیر» شناخته شد و همکاری های همه جانبه این کشور با آمریکا در تمام زمینه های هسته ای آغاز شد.
آغاز همکاری همه جانبه هسته ای آمریکا و هند را می توان ورود «رسمی» هند به «باشگاه کشورهای هسته ای» دانست.
پاکستان: پاکستان طی چند دهه با کمک مستقیم چین درصدد دستیابی به بمب هسته ای بود. این تلاش های مخفیانه بالاخره در سال (1998)به آزمایش اولین بمب هسته ای پاکستان منجر شد. تلاش پاکستان برای دست یابی به بمب هسته ای از سوی تمامی کارشناسان پیش بینی می شد. حتی عده ای زمان دستیابی پاکستان به کلاهک های هسته ای را دهه (1980)اعلام می کنند. دلیل آن هم چیزی جز رقابت شدید نظامی این کشور با هند نبود. پاکستانی ها که همیشه سوء ظنی شدید به هند دارند، با آزمایش اولین بمب هسته ای این کشور، خود را در معرض خطر بسیار بزرگی حس می کردند. برای همین، تمام تلاش خود را برای ایجاد توازن نظامی با هند به کار بستند. حتی کمک چینی ها به پاکستان برای دست یافتن به بمب هسته ای نیز در راستای ایجاد قطبی نظامی در برابر هند-به عنوان تهدید کننده اصلی منافع ملی چین-بوده است.
در زیر، جدول آمار تخمینی کلاهک های هسته ای کشورهای صاحب قدرت هسته ای و تاریخ اولین آزمایش بمب هسته ای آمده است.
کشور __________ کلاهک هسته ای ______________ تاریخ اولین آزمایش
ایالات متحده             9960 تا 5735              1945 (به نام ترینیتی)
روسیه              16000 تا 7200              1942 (RDS-1)
انگلستان              کمتر از 200              1952 (طوفان)
فرانسه              350              1960 (Greboise Bleue)
جمهوری خلق چین              400              1964 (569)
هند  &nbsفرانسه                       350                  1960 (Greboise Bleue)
جمهوری خلق چین    400                     1964 (569)
هند              40 تا 50                           1974 (بودای خندان)
پاکستان              24 تا 48                    1998 (چاگائی-1)
کره شمالی 10              آزمایش نداشته استولت دارای تسلیحات هسته ای، در این پیمان متعهد می شود از انتقال هرگونه سلاح های هسته ای با دیگر ابزارهای انفجار هسته ای یا دادن کنترل مستقیم یا غیرمستقیم سلاح ها یا ابزارهای انفجار هسته ای به دیگران خودداری کند و به هیچ نحوی از انحا، هیچ یک از کشورهای فاقد سلاح های هسته ای را یاری، تشویق و ترغیب به ساخت یا دستیابی به سلاح های هسته ای یا دیگر ابزارهای انفجار هسته ای یا کنترل چنین سلاح ها یا ابزارهای انفجاری نکند.
ماده (4)
1-هیچ نکته ای در این پیمان نباید به گونه ای تفسیر شود که حق مسلم همپیمانان در انجام تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته ای برای مقاصد صلح آمیز را تحت تاثیر قرار دهد. این امر باید بدون اعمال تبعیض باشد.
-در تبادل تجهیزات، مواد و اطلاعات تکنولوژی مقاصد صلح آمیز، استفاده از انرژی هسته ای در بهترین شکل، تمام همپیمانان حق مشارکت داشته و متعهد به تسهیل در انجام آن می شوند. همچنین همپیمانانی که توان چنین اقدامی را دارند، باید به شکل صلح آمیز انرژی هسته ای، خصوصا در قلمرو دولت های فاقد سلاح های هسته ای که وارد پیمان شده اند، مشارکت ورزند.
ماده (5)
تمام همپیمانان متعهد می شوند تمهیدات لازم را اتخاذ کنند تا در مطابقت با این پیمان، تحت نظارت مناسب بین المللی و در چارچوب روال بین المللی مقتضی از دسترسی تمام دولت های فاقد تسلیحات هسته ای وارده در این پیمان به مزایای بالقوه حاصله از انجام هرگونه انفجارهای صلح آمیز هسته ای اطمینان حاصل کنند. این امر باید بدون اعمال تبعیض انجام گیرد. دولت های فاقد تسلیحات هسته ای امضاکننده این پیمان باید بتوانند در چارچوب یک توافق با توافق های دیگر خاص بین المللی و از مجرای یک نهاد مناسب بین المللی که دولت های فاقد تسلیحات هسته ای نمایندگان کافی در آن داشته باشند، به این مزایا دست یابند.

کشف شکافت هسته ای

آلمان در نیمه نخست قرن بیستم، پیشرفته ترین کشور دنیا در زمینه تحقیقات علمی بود. بسیاری از بزرگ ترین اکتشافات تاریخ علم در همین زمان، توسط دانشمندان آلمانی یا دانشمندانی که در مؤسسات پژوهشی آلمانی مشغول به کار بودند، حاصل شد. آلبرت اینشتن، ماکس پلانک، اروین شرودینگر، ورنرهایزنبرگ، ماکس بورن، ولفانگ یائولی، پاسکوال یوردان و ... تعدادی از این بزرگان هستند که زمینه کاری آن ها فیزیک نظری بوده است. در زمینه فیزیک تجربی هم آلمان بسیار پیشرفته بود و تعدادی از آزمایش های معروف علمی به خصوص در زمینه مکانیک کوانتومی در این کشور انجام شد. فریتر اشتراسمن، اوتوهان ولیزا مایتنر سه دانشمند آلمانی بودند که پژوهش های چهارساله شان در دانشگاه برلین، منجر به کشف فرآیند شکاف هسته ای شد. البته خانم مایتنر چون یهودی بود، در سال (1938)، از دست نازی ها به سوئد گریخت و از گروه جدا شد. به همین دلیل، کمیته نوبل در سال (1944)، جایزه نوبل شیمی را به خاطر کشف شکافت هسته ای اورانیوم، فقط به اتوهان داد.
انریکوفرمی (فیزیک دان ایتالیایی) و لئوزیلارد (فیزیک دان لهستانی) که هر دو در آلمان درس خوانده بودن، در اواخر دهه (1930) به آمریکا گریختند. همسر فرمی یهودی بود و زیلارد هم خودش نسب یهودی داشت و علت فرارشان در امان ماندن از هولوکاست بود. آن ها توانستند برای نخستین بار در دانشگاه شیکاگویک رآکتور هسته ای بسازند. این دو از بزرگ ترین دانشمندان اتمی آمریکا بودن که زیر نظر پروفسور اپنهایمر در پروژه منهتن (ساخت بمب اتمی برای ارتش آمریکا) شرکت داشتند.
منبع:همشهری جوان شماره 59